کارآفرینی اجتماعی به ویژه در حوزه زنان باتوجه به آسیب‌های اجتماعی، ظرفیت‌های بسیاری دارد. در این زمینه زنان کارآفرین اقدامات بسیاری انجام داده‌اند اما کارشناسان معتقدند مفهوم کارآفرینی در ایران مبهم است و تعریف درستی از آن در کشورمان صورت نگرفته است.
به گزارش پیوست، نشست تخصصی زنان و کارآفرینی اجتماعی صبح روز چهارشنبه، ۲۹ آذرماه در اتاق بازرگانی ایران برگزار شد. این نشست توسط انجمن زنان کارآفرین و با حضور جمعی از بانوان پیشکسوت کارآفرین کشور برگزار شد.
کاهش بیکاری و فقر در نتیجه کارآفرینی
علی اکبر فرجادیان، مدیرعامل شتاب‌دهنده سریرلند درباره تفاوت مدل کسب و کار اجتماعی، مسئولیت اجتماعی شرکتی و ارزش مشترک، گفت: کارآفرینی منجر به ایجاد بنگاه‌های اقتصادی می‌شود که کاهش بیکاری و فقر را به همراه دارد. کارآفرینی پدیده‌ای اجتماعی است و تبعات آن تنها مختص به کارآفرین نیست. افراد در کارآفرینی خلق ارزش می‌کنند.
او افزود: در ایران با وجود تبلیغات گسترده طی سال‌های گذشته، هنوز هم مفهوم آن به طور دقیق آموزش داده نمی‌شود و رواج نیافته است. ریشه کارآفرینی در شناسایی نیاز بخشی از افراد جامعه است. اگر قرار است کارآفرینی سودآوری به همراه داشته باشد، بنگاه‌های اقتصادی باید سود کنند. کارآفرینی موتور رشد و توسعه اقتصادی جوامع است. از طریق افزایش درامد جوامع، کاهش نرخ بیکاری، کاهش فقز و به کارگیری نوآوری‌ها در حل نیازهای افراد جامعه را توسعه می‌بخشد.
ایجاد ارزش اجتماعی
فرجادیان گفت: کارآفرینی اجتماعی فراتر از کارآفرینی اقتصادی است و بعد اجتماعی دارد و در جامعه ارزش اجتماعی ایجاد می‌کند. کارآفرینی اجتماعی در پی شناسایی نیازها و مشکلاتی است که هیچ اقدامی در جهت تامین و یا رفع آن‌ها صورت نگرفته است.
او تاکید کرد: کارآفرینان باید مفهوم دقیق و کارکرد کارآفرینی را درک کنند. این پدیده اجتماعی نیاز مخاطبان را شناسایی می‌کند و راهی پیدا می‌کند تا ارزش پیشنهادی را تولید و منابع لازم در جهت ایجاد ارزش به کار گرفته شود. در کارآفرینی به پایداری دقت نمی‌شود.
لزوم نفع اقتصادی پایدار
فرجادیان با تاکید بر این‌که کارآفرینی به معنای ایجاد بنگاه اقتصادی است که نفع اقتصادی پایدار داشته باشد، بیان کرد: در نتیجه ایجاد نفع اقتصادی پایدار، کارمندان می‌توانند امنیت شغلی داشته باشند. از دلایلی که کارآفرینان ما در کشور ضعیف شده‌اند، در ریشه درک مفاهیم است.
او افزود: کارآفرینی می‌تواند در حوزه کاهش آلودگی هوا، مسائل زیست‌محیطی و زیباسازی شهری باشد. در کاهش آلودگی هوا همگی سهم داریم. درختان از معماری خانه‌هایمان حذف شده است. در زمینه کارآفرینی زنان نیز اگر به درستی آموزش داده شوند، نتیجه مثبتی اخذ می‌شود. به زنان آموزش داده‌اند که درآمدهای خرد و کوچک داشته باشند.
همکاری و هم‌افزایی با کمیسیون کارآفرینی
محمدرضا راوند، دبیرکل سازمان ملی کارآفرینی گفت: در سازمان ملی کارآفرینی، انجمن‌هایی همچون انجمن فین‌تک، انجمن سرمایه گذاری خطرپذیر، مدیریت فناوری و نوآوری، کانون کارآفرینی روستایی، انجمن فضاهای کاراشتراکی و انجمن زنان کارآفرینی و دیگر تشکل‌های زیست‌بوم کارآفرینی عضو ماهستند. در کشوری که پر از چالش و در عین حال فرصت است، کارآفرینی اجتماعی در ایران جای رشد و توسعه بسیاری دارد. هم تحرک و تنوع چالش‌های اجتماعی بعث شده فرصت فراهم شود.
او افزود: باتوجه به این‌که سازمان‌های کارآفرینی در اتاق بازرگانی ایران تاسیس شده، برای پیگیری و توسعه فعالیت کارآفرینی اجماعی می‌تواند نهاد مناسبی باشد چراکه اتاق متشکل است از صنعت و ثروت. هم کمیسیون ما و هم کارگروه در انجمن کارآفرینی اجتماعی می‌تواند همکاری و هم‌افزایی خوبی داشته باشد در زمینه کارآفرینی اجتماعی.
آسیب‌شناسی سمن‌های حوزه زنان
در این نشست، نفیسه آزاد، پژوهشگر کارآفرینی دررابطه با آسیب‌پذیری نقش سمن‌های فعال زنان در تغییر وضعیت اقتصادی و اجتماعی آن‌ها به ارائه نتایج پژوهش‌های خود در این‌باره پرداخت و گفت: NGOها توانایی پرداخت مالی به اعضای خود را ندارند و بیشتر فعالیت‌ها به صورت داوطلبانه صورت می‌گیرد. بنابراین نمی‌توان از اعضا درخواست کرد که به توسعه کسب‌وکار بپردازند.
کارآفرینی به روش چرخ‌خیاطی
او افزود: سمن‌هایی که در رابطه با توانمندی زنان فعالیت می‌کنند، همگی در یک ایده با یکدیگر اشتراک دارند؛ ایده چرخ‌خیاطی. حال این سمن‌ها ممکن است شمع‌سازی، گل‌سازی و آشپزی را هم به زنان آموزش دهند اما مدل کارآفرینی که برای زنان درنظر می‌گیرند، همان مدلی است که اصطلاحا به آن مدل کارآفرینی چرخ‌خیاطی گفته می‌شود.
آزاد گفت: به عبارتی دیگر، سمن‌ها به آموزش‌های مهارت‌هایی می‌پردازند و زنان را در حوزه‌هایی توانمند می‌کنند که نیاز به تخصص خاصی ندارد و ویژه زنان طبقات پایین جامعه است و درآمد اندکی دارد. به طور کلی ایده‌های مرتبط با توانمندسازی زنان تمرکز بر فعالیت‌هایی دارد که کم‌درآمد و کم‌بازده است.
مقاومت در برابر توانمندسازی زنان
او در رابطه با مقاومت مردان در توانمندسازی زنان گفت: مردان خانواده‌ها، مردان سیاست‌گذار و به طور کلی بسیاری از مردان جامعه نسبت به توانمندسازی زنان مقاومت دارند. بسیاری از سمن‌ها این تجربه را دارند که مردی نسبت به توانمند شدن و کارآفرینی همسرش معترض شده است.
آزاد درباره نادیده گرفتن زنان طبقه متوسط توسط سمن‌ها گفت: زنان طبقه متوسط توسط NGOها نادیده گرفته شده‌اند در صورتی که این زنان فقیر بوده و درآمد اقتصادی چندانی ندارند. تقریبا ۸۰ درصد از زنان این طبقه، زنان خانه‌دار محسوب می‌شوند.
او افزود: در مطالعه ۲۷ انجمن در تهران، مشاهده شده که اجتماع موثری نداشته و مطالبه‌گری قانونی ندارند. حتی در مطالبه‌گری نیز ضعف داریم. از سویی دیگر زنان توانایی حل تنش‌های بزرگ را ندارند و در خانواده‌ها تنها می‌توانند تنش‌های کوچک را حل کنند. بنابراین در مسائل مالی نیز منفعت‌های اقتصادی کوچک برای خود ایجاد می‌کنند.
زنان برای کسب درآمد تربیت نمی‌شوند
آزاد گفت: زن‌ها در جامعه ایران تربیت نشده‌اند که درآمد کسب کنند، بلکه تربیت شده‌اند که تامین شوند. از سویی دیگر مردان تربیت می‌شوند که تامین کنند. بنابراین زمانی که زنان کار می‌کنند و درآمدزایی دارند، تصور می‌کنند کار اضافه انجام می‌دهند.
او تاکید کرد: باید بسته‌های سرمایه‌گذاری کوچک برای زنان ایجاد کنیم. بسیاری از زنان تاجران کوچک در خانه‌اند؛ طلا خرید و فروش می‌کنند، کالایی را در حراجی می‌خرند و سپس گران‌تر می‌فروشند، این افراد توانایی تجارت دارند و با دراختیارگذاشتن بسته‌های سرمایه‌گذاری می‌توانند سودآوری کنند. از سویی دیگر زمان زنان پراکنده و کم است. به دلیل مسئولیت‌هایی که نسبت به خانه، فرزندان و سالمندان دارند، زمانشان کم و پراکنده است، بنابراین باید به آن‌ها مسئولیت‌های کوچک سپرده شود.
تفاوت کارآفرینی اجتماعی با اقتصادی
مهتا وزوایی، مدیر سازمان مردم نهاد در استرالیا و دانشجوی دکتری کارآفرینی در این نشست در رابطه با مروری بر مدل‌های کسب‌وکار اجتماعی در دنیا به ارائه توضیحاتی پرداخت و گفت: تعریف کارآفرینی از دهه ۷۰ میلادی تغییر کرده است. در مدل کارآفرینی اجتماعی، هدف ایجاد ارزش اجتماعی است و نه اقتصادی.
او تاکید کرد: در کارآفرینی اقتصادی، هدف کسب سود است اما در کارآفرینی اجتماعی مفهوم دیگری مطرح است به نام ارزش مشترک اجتماعی. بیشترین دغدغه در این مدل از کارآفرینی این است که برای ایجاد ارزش اجتماعی چگونه تامین سرمایه کنیم.
وزوایی گفت: انواع ارزش‌های اجتماعی شامل تولید و عرضه اخلاقی، مشارکت اجتماعی، نیاز گروه‌های اقلیت، تقویت اقتصادی – اجتماعی همبستگی و تلفیق کار و توسعه فعالیت‌های خیریه است.
او افزود: در تمرین کارآفرینی اجتماعی باید این حقیقت را در نظر گرفت که همواره نمی‌توان راهکارها را تست کرد. لیستی برای کلیه راه‌حل‌ها وجود ندارد. همچنین کارآفرینی اجتماعی باید به طور مستمر صورت بگیرد و هرمشکلی می‌تواند نشانه وجود یک مشکل دیگر باشد. در کارآفرینی اجتماعی همچنین ریسک اعتباری وجود دارد.
در پایان مراسم از سروت عسگری رانکوهی، فاطمه فرهنگ‌خواه، خجسته اسماعیلی و فاطمه فیروزی بندپی تقدیر شد و لوح تقدیری اهدا شد.
